Badania diagnostyczne

Elektrokardiografia (EKG)-zabieg diagnostyczny wykorzystywany w medycynie w celu rozpoznawania chorób serca; pozwala na ocenę rytmu i częstości pracy serca oraz umożliwia wykrycie uszkodzenia mięśnia sercowego u osób, które przeszły lub właśnie przechodzą zawał serca. Na podstawie zapisu EKG można również ocenić wielkość komór serca.

Jest to metoda pośrednia polegająca na elektrycznej rejestracji czynności mięśnia sercowego z powierzchni klatki piersiowej w postaci różnicy napięć pomiędzy dwoma elektrodami, co graficznie odczytujemy w formie krzywej elektrokardiograficznej na specjalnym papierze milimetrowym bądź na ekranie monitora.

Badanie EKG wykonuje się w gabinecie lekarskim. W czasie badania pacjent ułożony jest w pozycji leżącej z odkrytymi kończynami i klatką piersiową. Elektrody przymocowuje się na kończynach górnych i dolnych oraz klatce piersiowej przy pomocy specjalnych uchwytów lub przyssawek. Żel, którym smaruje się skórę przed założeniem elektrod zwiększa przewodzenie pobudzeń elektrycznych.

Podczas badania należy pozostać w bezruchu, ponieważ skurcze mięśni zaburzają zapis. Wynik jest podawany w postaci graficznego wykresu, który następnie jest interpretowany przez lekarza. Całe badanie trwa około 5-10 minut.

Badanie echokardiograficzne (ECHO) ma od wielu lat ugruntowaną i niepodważalną pozycję w codziennej praktyce klinicznej. Metoda ta jest wiarygodnym i wszechstronnym narzędziem umożliwiającym ocenę budowy i czynności serca.
Nowoczesne aparaty echokardiograficzne umożliwiają wykonania badania poprzez obrazowanie serca metodą dwuwymiarową – płaszczyznową (2D), wykonanie przekrojów w jednym wymiarze (M-Mode) i obrazowanie kierunku przepływu krwi metodą Dopplera. Niektóre ośrodki medyczne w kraju dysponują również aparatami z możliwością obrazowania trójwymiarowego (3D).
Echokardiografia przezklatkowa jest badaniem technicznie łatwym do wykonania. Wykorzystując fale ultrasonograficzne z dostępu międzyżebrowego można uwidocznić wielkość jam serca, grubość ścian, wzajemny stosunek jam, masę lewej komory, patologiczne twory w jamach serca, ubytki przegród, płyn w jamach osierdzia, zmiany anatomiczne zastawek, można określić stopień ich zwężenia i niedomykalności, ciśnienie skurczowe w prawej komorze i tętnicy płucnej, można ocenić globalną czynność skurczową lewej komory, ocenić zaburzenia kurczliwości ścian i określić typ zaburzeń rozkurczu lewej komory, można ocenić wielkie naczynia.
Echokardiografia jest najlepszą metodą obserwacji postępu wady zastawkowej, umożliwiającą podjęcie decyzji o leczeniu zabiegowym w odpowiednim czasie, czy można wykonać zabieg naprawczy, czy też trzeba wszczepić sztuczną zastawkę.
Obrazowanie echokardiograficzne odgrywa podstawową rolę we współczesnej diagnostyce kardiologicznej. Przyczynia się do rozpoznania wielu chorób serca i pomaga podejmować decyzje terapeutyczne. Zaletą badania jest bezpieczeństwo, możliwość powtarzania i względnie niski koszt.

Korzystając  z metody pomiaru ciśnienia tętniczego dokonywanego w gabinecie lekarskim lub w warunkach domowych można uzyskać tylko wyrywkowe informacje na temat wysokości ciśnienia tętniczego w danym momencie, co może nie odzwierciedlać całości obrazu klinicznego. Wiadomo, ze ciśnienie tętnicze zmienia się znacznie w ciągu 24 godzin, a jego rytm dobowy charakteryzuje się spadkiem ciśnienia tętniczego podczas snu oraz szybkim wzrostem w momencie przebudzenia i wstania z łóżka. Na tę zmienność dobową nakłada się wpływ aktywności fizycznej oraz emocjonalnej. Te wady pomiarów ciśnienia tętniczego przyczyniły się do powstania metody 24 godzinnej rejestracji ciśnienia w zwykłym, codziennym środowisku. Właściwe wykorzystanie ambulatoryjnego monitorowania ciśnienia tętniczego pozwala na dokładniejszą identyfikacją osób, u których konieczne jest wprowadzenie lub modyfikacja leczenia (na przykład zbyt krótki czas działania leku, który nie zabezpiecza przed porannym wzrostem ciśnienia) i umożliwia lepszą kontrolę skuteczności terapii. Pozwala również na odróżnienie nadciśnienia tętniczego od zwyżek ciśnienia emocjonalnych (pomiary z godzin snu prawidłowe, a w czasie aktywności znacznie podwyższone)
Metoda badania jest bardzo prosta. Pacjent ma założony mankiet do mierzenia ciśnienia na lewym ramieniu, a aparat jest przypięty w pasie, na czas 24 godzin. Aparat sam mierzy ciśnienie w odstępach czasu ustawionych periodycznie (w godzinach nocnych rzadziej, aby w miarę możliwości nie przerywać pacjentowi snu). Zaleca się, aby pacjent w tym czasie spędzał czas, jak w zwykłe dni i prowadził dzienniczek aktywności, który umożliwia pełną analizę badania.

24 godzinny pomiar ciśnienia tętniczego jest badaniem prostym i mało dokuczliwym dla pacjenta, a przynoszącym wiele wiadomości istotnych dla dalszego leczenia, jak i jakości życia.

Elektrokardiogram (EKG) jest graficznym odzwierciedleniem czynności bioelektrycznej serca. Źródłem energii elektrycznej jest komórka mięśnia sercowego.
Standardowy zapis EKG ocenia zaledwie kilka sekund pracy serca. Holter EKG, czyli 24 godzinna rejestracja pracy serca umożliwia ocenę rytmu serca i licznych zaburzeń, które pojawiają się rzadko i trwają na tyle krótko, że nie udaje się ich ocenić przy pomocy standardowego EKG.
Badanie polega na ciągłej, 24- godzinnej rejestracji zapisu EKG i następnej jego analizie; wiąże się z niewielką uciążliwością dla chorego polegająca na noszeniu małego aparatu podłączonego przewodami do samoprzylepnych elektrod rozmieszczonych na klatce piersiowej. Ważne do analizy jest wyeliminowanie zaburzeń technicznych zapisu (tzw. artefakty) – unikanie telefonów komórkowych, niedotykanie i niemoczenie elektrod, u mężczyzn – ogolenie klatki piersiowej przed nałożeniem elektrod.
Głównym wskazaniem do wykonania rejestracji tą metodą są zaburzenia rytmu serca i mogące mieć z nimi związek objawy (kołatanie serca, zawroty głowy, omdlenia, utraty przytomności). Do innych wskazań należą: ocena bólów w klatce piersiowej u pacjentów u których nie można wykonać testu wysiłkowego, rokowanie u chorego po zawale mięśnia sercowego, kontrola skuteczności leku antyarytmicznego (badanie kontrolne pozwala na uniknięcie poważnych następstw działań niepożądanych zastosowanego leku antyarytmicznego).
Badanie metodą Holtera precyzuje wskazania do leczenia zaburzeń rytmu i przewodzenia – wykonanie ablacji tkanki arytmogennej, implantacji stymulatora lub kardiowertera-defibrylatora.
Kolejną ważną korzyścią z zapisu 24-godzinnego EKG jest możliwość oceny zmian odcinka ST pozwalające na wykrycie niedokrwienia i ustalenie związku między zaburzeniami rytmu serca a niedokrwieniem, a także na wykazanie niemego niedokrwienia podczas codziennej aktywności chorego.
Należy jednak pamiętać, że „Holter” nie jest badaniem doskonałym. Prawidłowy wynik nie wyklucza choroby, a pozornie zły wynik nie musi oznaczać choroby.

Spirometria – to  rodzaj badania medycznego, podczas którego mierzy się objętości i pojemności płuc oraz przepływy powietrza znajdującego się w płucach i oskrzelach w różnych fazach cyklu oddechowego. Spirometria ma na celu określenie rezerw wentylacyjnych układu oddechowego. Służy ocenie wydolności oddechowej człowieka i określa pojemność zawartych w płucach gazów.

Badanie to jest niezbędne do rozpoznania i kontroli efektów leczenia częstych chorób układu oddechowego, tj: astmy i POChP.

W czasie badania pacjent oddycha poprzez ustnik połączony specjalną rurką z aparatem spirometrycznym. Często pacjentowi zakłada się odpowiedni zacisk na nos, który zapewnia, że powietrze oddechowe w całości przechodzi przez ustnik. Przed przystąpieniem do właściwych pomiarów spirometrycznych chory powinien wykonać kilka głębokich oddechów.

Kolejna czynność to wzięcie bardzo głębokiego wdechu i po przyłożeniu szczelnie ustnika do ust, jak najszybsze wydmuchnięcie do aparatu całego zapasu powietrza zawartego w płucach. Dalsze ruchy oddechowe wykonywane są zgodnie z poleceniami specjalisty. Badanie trwa zwykle kilka minut.

Audiometria tonalna (PTA) – jedna z najczęściej stosowanych metod subiektywnego badania słuchu. Jej głównym celem jest ocena progu słyszenia, pozwalająca określić rodzaj oraz stopień upośledzenia tego zmysłu. W audiometrii tonalnej badanie słuchu polega na pomiarze przy przewodnictwie powietrznym lub kostnym, ubytku słuchu dla tonów sinusoidalnych o różnych częstotliwościach.

Wyniki są prezentowane w postaci krzywych tzw. audiogramów, które przedstawiają próg słyszenia. Próg ten określany jest przez stopniowe wzmacnianie tonu – metoda wstępująca lub przez jego osłabienie – metoda zstępująca. Pasmo częstotliwości w jakim przez najmniejszą wartość słyszalnego tonu pozwala się wyznaczyć próg słyszenia utrzymuje się w przedziale od 250 Hz do 8 kHz.

Osoba wykonująca badanie zaprasza do specjalnej, wyciszonej kabiny pomiarowej, gdzie pacjentowi zakładane są słuchawki oraz otrzymuje on tzw. przycisk odpowiedzi. Do ucha podawany jest ton pomiarowy o określonym natężeniu i częstotliwości. Zadanie pacjenta polega na sygnalizowaniu poprzez naciśnięcie przycisku, przy którym poziomie zaczyna słyszeć jakikolwiek dźwięk. Po każdej odpowiedzi oznaczającej usłyszany dźwięk, osoba badająca zmniejsza głośność. W ten sposób oznaczany jest najcichszy sygnał słyszany przez badanego.

Wyniki są prezentowane w postaci krzywych tzw. audiogramów. Krzywe te obrazują schorzenia i wielkość ubytków słuchu i są podstawą do ewentualnego leczenia i doboru aparatu słuchowego. Po wykonaniu badania dla jednego ucha, jest ono powtarzane dla ucha drugiego.

Ultrasonografia (USG) – nieinwazyjna metoda diagnostyczna, pozwalająca na uzyskanie obrazu przekroju badanego obiektu. Metoda ta wykorzystuje zjawisko rozchodzenia się, rozpraszania oraz odbicia fali ultradźwiękowej na granicy ośrodków, przy założeniu stałej prędkości fali w różnych tkankach równej 1540 m/s.

Jednym z bardzo popularnych obecnie zastosowań ultrasonografii jest USG płodu u kobiet, USG piersi, USG jamy brzusznej, USG tarczycy, USG serca, tzw. echokardiograficzne oraz USG naczyń krwionośnych z wykorzystaniem zjawiska Dopplera.

Podczas badania pacjent odsłania tę część ciała, która ma zostać poddana badaniu. USG przeprowadza się w pozycji leżącej. Lekarz nakłada na skórę specjalny żel, który pomaga w przesuwaniu głowicy aparatu oraz ułatwia przenikanie fali ultradźwiękowej. Potem lekarz przesuwa głowicę aparatu USG, obserwując jednocześnie obraz na monitorze.